Andoaingo EAJ-PNV udal-taldeak mozio bat aurkeztu du Udalean, eta EH Bilduren gobernu-taldeari eskatu dio urgentziaz has ditzala Bertxingo Zentral Hidroelektrikoaren deribazio-kanalaren konponketa-lanak. Kanal hori joan den udaberritik dago zerbitzuz kanpo, orduan izandako eurite handiek eragindako lur-jausi baten ondorioz.

Mozioan jasotzen den bezala, Udalak berak enkargatutako txosten geoteknikoak baieztatzen du eremua ezegonkorra dela eta berehalako esku-hartzerik gabe lur-jausi berriak gerta litezkeela. Txosten teknikoak lanen kostua 450.000 eurotan (BEZa barne) kalkulatzen du eta hiru eta bost hilabete bitarteko iraupena aurreikusten du, lurraren konplexutasuna eta materialak helikopteroz garraiatu beharra kontuan hartuta.

“Txosten teknikoak argiak dira eta dagoen premia justifikatuta dago: arriskua dago luizi berriak gertatzeko eta kanalak hondatuta jarraitzen du. EH Bilduk premiaz jardun behar du. Egunek aurrera egiten dute eta zentrala geldirik jarraitzen du. Beraz, Andoainek diru-sarrerak eta bere buruaren hornikuntza energetikorako gaitasuna galtzen ditu”, azpimarratu du talde jeltzaleko bozeramaile Imanol Goenagak.

Legeak babestutako lehentasunezko jarduera

EAJ-PNVk gogorarazi du, Sektore Publikoko Kontratuen Legearen arabera, horrelako esku-hartzeak urgentziazko prozeduraren bidez izapidetu daitezkeela, eta kalte handiagoak edo ingurumen-arriskuak saihesteko lanak berehala egitea ahalbidetuko lirateke. Udaleko Zerbitzuen Sailak berak babestu egiten du ezohiko izapidetze hori, lur-jausi berrien arriskuaren eta zentralaren geldialdia dela eta.

Andoainentzat azpiegitura estrategikoa

1924an martxan jarritako Bertxingo zentral hidroelektrikoa Udalaren iraunkortasun energetikorako estrategiaren funtsezko elementua da, hainbat eraikin publikori elektrizitatea hornitzeko gaitasuna baitu. Goenagaren hitzetan, “Udalak urtean 400.000 euro inguruko gastua egiten du argindarrean, eta Bertxingo zentralak, ordea, egunean 8.000 euroko etekinak ematera iritsi da; batez beste, guk sortzen dugun elektrizitatea 0,10 euro kWh-ko prezioan saltzen dugu, eta aldiz, gero 0,25 eurotan erosten dugu”.

EAJ-PNVrentzat, beraz, “Bertxinek aukera erreala eskaintzen du tokiko energia berriztagarriaren sorkuntza handitzeko eta, adibidez, udal eraikin guztien hornidura elektrikoa bermatzeko”. Zentralaren egungo geldialdiak ez du soilik galera ekonomikoa eragiten, baizik eta autonomia energetikoaren eta trantsizio ekologikoaren tokiko helburuetan atzerapausoa ere bada. Jeltzaleek argi dute auto-hornikuntzarako eskura dauden azpiegiturak aprobetxatu behar direla, Bertxingo zentrala kasu, eta kanpoko iturri energetikoen mendekotasuna murriztu behar dela.

“Bertxingo kanalaren konponketa ezin da gehiago atzeratu. EH Bilduk ezin du ezikusiarena egiten jarraitu, eta beharrezko baliabideak jarri behar ditu segurtasuna, ingurumena eta Andoaingo etorkizun energetikoa bermatzeko”, ondorioztatzen du EAJ-PNVk aurkeztutako mozioak.

Aurrekontu-konpromisoen betetzea

Talde jeltzaleak gogorarazi du 2025eko udal-aurrekontuetan —lur-jausia gertatu aurretik— EAJrekin adostu zela zentralaren mantentze- eta eguneratze-lanetarako 100.000 euroko diru partida txertatzea, baina horietatik 20.000 euro inguru bakarrik gauzatu direla, eraikinaren estalkiaren konponketari dagozkionak alegia.

Bien bitartean, segurtasuna hobetzeko lanak (bizitza-linea ezartzea) edota kanalaren pitzadurak eta bestelako mantenu lanak oraindik egin gabe daude, egoera okertu eta udalerriarentzat funtsezko azpiegitura geldirik mantentzera kondenatzen delarik.